Wprowadzenie do praktyki klinicznej analiz przeciwciał antyneuronalnych stało się przełomem w diagnostyce chorób neurologicznych wynikających z nieprawidłowego działania układu immunologicznego. Wykrywanie przeciwciał antyneuronalnych ma wpływ na sposób leczenia i monitorowania pacjentów, ponieważ potwierdzają one charakter autoimmunologiczny obserwowanych objawów i mogą być pierwszym wskaźnikiem obecności nowotworu.
Choroby autoimmunologiczne w neurologii
Zespoły neurologiczne związane z przeciwciałami antyneuronalnymi są zróżnicowaną grupą zaburzeń autoimmunologicznych. Mogą one być związane z nowotworem jako pierwotną przyczyną zaburzeń lub mają nieznane pochodzenie. Do tego typu schorzeń należą neurologiczne zespoły paranowotworowe (NZP), autoimmunologiczne zapalenie mózgu czy zespół Guillaina-Barrégo.
Dlaczego warto badać przeciwciała antyneuronalne?
W ostatnich latach opisano wiele nowych przeciwciał antyneuronalnych i związanych z nimi zespołów. Konsekwencją tego jest poszerzanie się panelu badań możliwych do wykonania w laboratorium oraz nowe możliwości zastosowania ich wyników w postępowaniu diagnostycznym. Obecnie oznaczenie przeciwciał onkoneuronalnych stało się niezbędnym elementem kwalifikacji chorego do leczenia dożylnymi immunoglobulinami, co stanowi dobitny przykład rosnącej istotności klinicznej tego typu badania.
Dr. hab. n. med. Sławomir Michalak, specjalista neurolog i specjalista diagnostyki laboratoryjnej, w wywiadzie „Nowoczesne wykorzystanie analiz przeciwciał antyneuronalnych” potwierdza:
„[…] w Poznaniu rozpoczęliśmy oznaczanie przeciwciał onkoneuronalnych w 2002 roku i wówczas wykonywaliśmy kilkanaście analiz rocznie, natomiast obecnie, pomimo powstania w Polsce kilku innych ośrodków prowadzących te badania, analizujemy kilkaset surowic rocznie. Oznaczenia przeciwciał onkoneuronalnych pozwalają, przy odpowiednim obrazie klinicznym, na postawienie pewnego rozpoznania neurologicznego zespołu paranowotworowego oraz podjęcie działań diagnostycznych zmierzających do ustalenia lokalizacji pierwotnego nowotworu i wdrożenia specyficznego leczenia […]”.
Podsumowując – badanie przeciwciał umożliwia lekarzowi:
- diagnostykę zaburzeń neurologicznych o podłożu autoimmunologicznym
- postawienie pewnego rozpoznania NZP na podstawie wyników badań przeciwciał
- ocenę, czy podłożem obserwowanych zaburzeń jest nowotwór (paraneoplastyczny charakter choroby)
- oszacowanie lokalizacji nowotworu na podstawie typu zidentyfikowanych przeciwciał
- wdrożenie celowanego leczenia