Czym jest biopsja jelita?
Biopsja jelita jest złotym standardem w diagnostyce celiakii. Oznacza to, że za pomocą tego badania można potwierdzić chorobę w sposób niepodważalny. Badanie polega na pobraniu wycinków jelita w czasie gastroskopii, która jest badaniem inwazyjnym i niezbyt przyjemnym dla pacjenta. Przez jamę ustną do światła jelita wprowadza się specjalną rurkę zakończoną kamerą, czyli endoskopem. Z reguły stosowane jest znieczulenie miejscowe gardła. Użyteczność biopsji jest nieoceniona w diagnostyce celiakii i służy dobru pacjenta, więc wartość informacji, jaką za sobą niesie, przewyższa jednorazowy dyskomfort odczuwany w czasie badania.
Badanie to przeprowadza lekarz, najczęściej gastroenterolog, który pobiera wycinki, a następnie przesyła je do laboratorium, w którym są one oceniane tzw. metodami histopatologicznymi. Wynik wysyłany jest do lekarza, który interpretuje wyniki. Cały proces przebiega bez udziału pacjenta, który otrzymuje diagnozę na kolejnej wizycie u specjalisty.
Ocena próbki według skali Marsha
W porównaniu do zdrowej błony śluzowej jelita cienkiego, w celiakii następuje zanik kosmków jelitowych, rozrost krypt oraz wzrost limfocytozy. Stopień zmian jest oceniany za pomocą tzw. skali Marsha (z modyfikacjami Obenhubera). Mówiąc prostym językiem, jelito cienkie u osób chorych nie jest tak pofałdowane, jak u zdrowej osoby, ponieważ w przebiegu choroby kosmki jelitowe ulegają wypłaszczeniu. W jelicie znajdują się miliony kosmków, których zadaniem jest zwiększenie powierzchni wchłaniania substancji odżywczych. Z tego powodu pacjenci z celiakią często cierpią na niedobory mikroelementów, np. żelaza, ponieważ powierzchnia wchłaniania jest u nich zbyt mała.
Skala Marsha – stopnie
Marsh 0 – faza przednaciekowa, oznacza brak nieprawidłowości
Marsh I – faza naciekowa, cechuje się prawidłową architekturą błony śluzowej, jednak widoczne są nacieki z limfocytów
Marsh II – faza rozrostowa, gdzie następuje wzrost części kryptowej
Marsh III – faza destrukcyjna to faza zaniku kosmków, którą dzielimy na 3 rodzaje:
- IIIA – krypty i kosmki są równe
- IIIB – kosmki są krótsze niż część kryptowa
- IIIC – stwierdza się całkowity zanik kosmków
Marsh IV – faza atroficzna, dalsze pogorszenie, gdzie oprócz wyżej wymienionych cech dochodzi zanik krypt
Zgodnie z obowiązującymi wytycznymi ESPHGAN rozpoznanie celiakii potwierdza zanik błony śluzowej, czyli obraz histologiczny odpowiadający III lub IV stopniowi w skali Marsha. Jeżeli jednak objawy są u nas nietypowe i spoza układu pokarmowego, obserwujemy brak zaniku kosmków przy nacieku limfocytów. Z tego względu inne badania, np. serologiczne bądź genetyczne, są dobrym uzupełnieniem diagnostyki celiakii.
Opracowano na podstawie: Cukrowska B., Możliwości nowych badań diagnostycznych celiakii, Pediatr. Współcz. Gastroenerol. Hepatol. Żywienie Dziecka 2009; 11, 3: 93–97.