Autoimmunologiczne zapalenie mózgu to choroba układu nerwowego, u której podstaw leży nieprawidłowe funkcjonowanie układu immunologicznego. Zazwyczaj na autoimmunologiczne zapalenie mózgu zapadają osoby młode, w tym dzieci. Choroba ta najczęściej ma nagły przebieg – stan pacjentów pogarsza się bardzo szybko, a większość chorych wymaga intensywnej opieki. Z uwagi na zaburzenia pamięci, nagłe zmiany zachowania, zaburzenia poznawcze i psychozy chorzy często błędnie kierowani są do lekarzy psychiatrów. Autoimmunologiczne zapalenie mózgu to przypadek dla lekarza neurologa. Właściwa i wczesna diagnoza jest kluczowa, ponieważ dzięki szybkiemu rozpoznaniu choroby i wdrożeniu odpowiedniego leczenia oraz rehabilitacji większość pacjentów wraca do pełni zdrowia.
Autoimmunologiczne zapalenie mózgu – przeciwciała
Autoimmunologiczne zapalenie mózgu to choroba neurologiczna, której często towarzyszy produkcja przeciwciał antyneuronalnych, tzn. takich, które wiążą się z antygenami komórek nerwowych. Wśród przeciwciał występujących u pacjentów z autoimmunologicznym zapaleniem mózgu można wymienić: anty-Hu, anty-Ma2/Ta, anty-CV2, anty-amfifizynę, anty-NMDAR, anty-GABAR, anty-AMPAR, anty-LGI1, anty-CASPR2 [1]. Wyróżnia się nawet odrębną jednostkę chorobową, jaką jest autoimmunologiczne zapalenie mózgu z przeciwciałami anty-NMDAR.
Autoimmunologiczne zapalenie mózgu – leczenie
Autoimmunologiczne zapalenie mózgu można leczyć. Jednym z podstawowych sposobów jest immunoterapia. Większość klinicystów stosuje terapię pierwszego rzutu, czyli steroidy, dożylny wlew immunoglobulin lub plazmaferezę. W przypadku ciężkiej lub opornej na leczenie postaci choroby wdraża się leczenie drugiej linii: rytuksymab lub cyklofosfamid [2]. Jeżeli zapaleniu mózgu towarzyszy nowotwór, należy rozpocząć leczenie przeciwnowotworowe.
Niezależnie od tego, jaki schemat leczenia autoimmunologicznego zapalenia mózgu zostanie zastosowany, immunoterapia ma następujące zalety:
- stan zdrowia pacjentów poddawanych terapii immunologicznej szybciej ulega poprawie i rzadziej dochodzi u nich do nawrotów choroby niż u pacjentów, którzy nie zostali poddani leczeniu
- nawet w przypadku niepowodzenia terapii pierwszego wyboru leczenie drugiego rzutu poprawia wyniki pacjentów i zmniejsza ryzyko nawrotów choroby
Opracowano na podstawie:
- Graus F. et al., A clinical approach to diagnosis of autoimmune encephalitis, Lancet Neurology 2016; 15.4: 391–404.
- Nosadini M. et al., Immune therapy in autoimmune encephalitis: a systematic review, Expert Review of Neurotherapeutics 2015; 15 (12): 1391–1419.