Padaczka autoimmunologiczna – leczenie

Około jedna trzecia przypadków epilepsji jest oporna na leczenie lekami przeciwpadaczkowymi (1). W ostatnich latach rośnie zainteresowanie badaniami nad padaczką autoimmunologiczną, która stanowi rzadką, ale potencjalnie możliwą do leczenia formę padaczki. Ataki padaczkowe są częstym objawem innych autoimmunologicznych zaburzeń neurologicznych, w szczególności w przypadku limbicznego zapalenia mózgu lub wieloogniskowych zaburzeń paranowotworowych (2). Nawet w przypadku braku typowych objawów wymienionych zespołów, wzięcie pod uwagę autoimmunologicznego podłoża napadów padaczkowych jest szansą dla pacjenta (3-8).  Prawidłowa diagnoza i wczesne rozpoczęcie terapii immunologicznej poprawia rokowania dla pacjenta.

Padaczka autoimmunologiczna – leczenie

Podanie metyloprednizolonu IV (IVMP), immunoglobuliny IV (IVIg) czy plazmafereza to stosowane i uznawane za bezpieczne formy terapii pacjentów z podejrzeniem autoimmunologicznych zaburzeń neurologicznych (9-12). Brak jest oficjalnych rekomendacji dotyczących stosowania immunoterapii w ramach schematu diagnostycznego. Z drugiej strony sposób odpowiedzi (reakcji pacjenta) na leczenie immunologiczne może pomóc w diagnostyce padaczki autoimmunologicznej.

Brak jest aktualnych wytycznych dotyczących wyboru czynnika leczniczego, długości leczenia lub wskazań do zmiany ścieżki terapeutycznej. W rezultacie postępowanie różni się znacznie w zależności od indywidualnego podejścia  lekarza. Jednym z badań wykonanych w celu oceny użyteczności immunoterapii w diagnostyce pacjentów z podejrzeniem padaczki autoimmunologicznej jest projekt lekarzy z Mayo Clinic, którego wyniki opublikowano w 2014 roku (13).

Padaczka autoimmunologiczna – badania

Pacjenci byli wybierani do badania m.in. na podstawie: kryteriów klinicznych, zgłaszanych problemów z nawracającymi napadami pomimo stosowanego leczenia, wyników badań płynu mózgowo-rdzeniowego, wyników badań rezonansu magnetycznego i obecności przeciwciał antyneuronalnych. Wszyscy pacjenci biorący udział w badaniu (29 pacjentów) otrzymali leczenie zgodnie z protokołem standaryzowanym w Klinice Neurologii Autoimmunologicznej Mayo: codzienne wlewy 1000 mg IVMP lub 0,4 g / kg IVIg przez 3-5 dni, a następnie cotygodniowe infuzje przez 6-12 tygodni w tej samej dawce.

Łącznie 18 pacjentów (62%) odpowiedziało pozytywnie na wprowadzoną immunoterapię. U dziesięciorga z nich (56%) napady ustały, a pozostała część zmniejszyła częstość napadów o ponad 50%. U 5 z 11 pacjentów, u których napady występowały codziennie (45%), nie zaobserwowano  drgawek po zakończeniu immunoterapii, u 45% napady występowały raz w miesiącu, a u 1 na 11 pacjentów (9%) obserwowano napady raz  tygodniu. Szczegółowe wyniki badania można znaleźć tutaj.

Jednym z najważniejszych pytań dotyczących leczenia pacjentów z padaczką oporną na klasyczną terapię, jest to, czy leczenie immunologiczne rzeczywiście w ich przypadku będzie skuteczne. Jak wynika z opublikowanego badania pozytywna odpowiedź na immunoterapię, wspiera podejrzenie choroby o podłożu autoimmunologicznym i uzasadnia zastosowanie długoterminowej immunoterapii.

Opracowano na podstawie:

1. Kwan P., Schachter S.C., Brodie M.J., Drug-resistant epilepsy, N Engl J Med 2011; 365: 919–926.
2. Bien C.G., Urbach H., Schramm J. et al., Limbic encephalitis as a precipitating event in adult-onset temporal lobe epilepsy, Neurology 2007; 69: 1236–1244.
3. Quek A.M., Britton J.W., McKeon A. et al., Autoimmune epilepsy: clinical characteristics and response to immunotherapy, Arch Neurol 2012; 69: 582–593.
4. Barajas R.F., Collins D.E., Cha S., Geschwind M.D., Adult-onset drug-refractory seizure disorder associated with anti-voltage-gated potassium-channel antibody, Epilepsia 2010; 51: 473–477.
5. Majoie H.J., de Baets M., Renier W., Lang B., Vincent A., Antibodies to voltage-gated potassium and calcium channels in epilepsy, Epilepsy Res 2006; 71: 135–141.
6. Liimatainen S., Peltola M., Sabater L. et al., Clinical significance of glutamic acid decarboxylase antibodies in patients with epilepsy, Epilepsia 2010; 51: 760–767.
7. Peltola J., Kulmala P., Isojarvi J. et al., Autoantibodies to glutamic acid decarboxylase in patients with therapy-resistant epilepsy, Neurology 2000; 55: 46–50.
8. Bien C.G., Value of autoantibodies for prediction of treatment response in patients with autoimmune epilepsy: review of the literature and suggestions for clinical management, Epilepsia 2013; 2: 48–55.
9. Nobile-Orazio E., Cocito D., Jann S. et al., Intravenous immunoglobulin versus intravenous methylprednisolone for chronic inflammatory demyelinating polyradiculoneuropathy: a randomised controlled trial, Lancet Neurol 2012; 11: 493–502.
10. Weinshenker B.G., O’Brien P.C., Petterson T.M. et al., A randomized trial of plasma exchange in acute central nervous system inflammatory demyelinating disease, Ann Neurol 1999; 46: 878–886.
11. Zinman L., Ng E., Bril V., IV immunoglobulin in patients with myasthenia gravis: a randomized controlled trial, Neurology 2007; 68: 837–841 [PubMed].
12. Lindberg C., Andersen O., Lefvert A.K., Treatment of myasthenia gravis with methylprednisolone pulse: a double blind study, Acta Neurol Scand 1998; 97: 370–373.
13. Toledano M. et al., Utility of an immunotherapy trial in evaluating patients with presumed autoimmune epilepsy, Neurology 18 (2014): 1578–1586.